Innowacyjność programu dotyczy projektowania sytuacji edukacyjnych sprzyjających włączaniu rodziców w działania szkolne i pozaszkolne ich dzieci. Zaproponowane treści realizowane są w trzech płaszczyznach: imprezy, uroczystości szkolne i klasowe; spotkania nauczyciela z rodzicami.
1. Idea wiodąca programu innowacyjnego Współpraca z rodzicami
Ideą wiodącą programu Współpraca z rodzicami jest współpraca nauczyciela z rodzicami, a w efekcie tego równomierny rozwój psychiczny, fizyczny i duchowy dziecka; ukształtowanie człowieka edukabilnego, twórczego, samodzielnego oraz potrafiącego pracować w grupie czy zespole. Rodzina i szkoła są środowiskami, które mają niewątpliwie największy wpływ na rozwój dzieci, powinny więc współdziałać ze sobą, aby dostarczyć im możliwie najwięcej doświadczeń niezbędnych do pełnego rozwoju. Efektywna współpraca między rodzicami i nauczycielami przynosi korzyści zarówno nauczycielom jak i rodzicom, lecz przede wszystkim samym dzieciom. Rodzice są nieocenionym źródłem informacji o swoich dzieciach, o ich słabych i mocnych stronach, potrzebach, zainteresowaniach, stresach, jakim dziecko podlega, jego strategiach radzenia sobie z trudnościami. Dzięki rodzicom nauczyciel ma szansę spojrzeć na ucznia z szerszej perspektywy, lepiej zrozumieć jego szkolne funkcjonowanie. Jest to niezwykłe ważne zwłaszcza wtedy, gdy dziecko ma jakieś kłopoty w nauce lub swoim zachowaniem przysparza nauczycielowi trudności. Niełatwo sobie wyobrazić skuteczne rozwiązywanie problemów wychowawczych z uczniami bez udziału rodziców. Niezwykle ważna jest też ich rola w samym procesie nauczania, zwłaszcza w początkowych etapach edukacji dziecka. Rodzice mogą wspierać pracę dydaktyczną nauczyciela, kontrolując postępy dziec-ka, motywując je do systematycznej pracy, pomagając dziecku w pokonywaniu trudności, zapewniając mu odpowiednie warunki do uczenia się i wytwarzając jego pozytywne nastawienie do nauki, nauczycieli i szkoły. Wiedza rodziców na temat szkolnego funkcjonowania dziecka pozwala rodzicom lepiej poznać rzeczywiste możliwości i dzięki temu formułować bardziej adekwatne wymagania i oczekiwania wobec niego, skuteczniej mu pomagać wtedy, gdy ma trudności. Możliwość współpracy ze szkołą może też dawać rodzicom poczucie wpływu na to, co się dzieje z ich dziećmi, czego i w jaki sposób są uczone, jak są traktowane. Rodzic od pierwszych dni życia dziecka wiedzie prymat w wycho-waniu, jest pierwszym, najważniejszym wychowawcą młodego człowieka, nauczyciel natomiast może nadawać kierunek i ton wychowaniu, wpływając na rozwój ucznia i przyczyniając się do powstawania wielu pozytywnych wartości. Nauczyciel musi bardzo dużo zrobić, aby pomóc rodzicom zrozumieć, że to właśnie oni odgrywają znaczącą rolę w wychowaniu i kształceniu dziecka, i włączyć ich w życie szkoły. Rodzice są najważniejszymi wychowawcami i nauczycielami dziecka. Każdej szkole powinno zależeć na tym, aby rodzice zechcieli konstruktywnie włączyć się w jej życie. Myślę, że dobre wzajemne relacje będą wtedy, gdy będę ich często zapraszała do szkoły, do udziału w różnych imprezach, gdy pomogę zrozumieć rodzicom, co i dlaczego w szkole się dzieje, jakie kompetencje ma nauczyciel, co powinien "dać" szkole (swojemu dziecku) rodzic, jak ma wspierać własne dziecko w szkolnym bytowaniu i w szkolnym rozwoju. Obie strony powinny jasno sprecyzować swoje oczekiwania, wykazać inicjatywę i nakreślić ramy współpracy. Dziecko spełnia różne role: w szkole jest uczniem, w domu synem, córką, na podwórku kolegą. Jego układanie się ze światem i przyjmowanie wartości będzie lepsze, gdy kierujący jego wychowaniem nauczyciele będą dobrze porozumiewali się z jego rodzicami. Szkoła (nauczyciel), by mieć szansę na dobre wychowanie ucznia, na jego rozwój, pielęgnowanie wartości ogólnoludzkich, by mieć autorytet musi tworzyć płaszczyznę porozumienia z rodzicami, musi zdobyć zaufanie rodziców, przezwyciężyć ich niechęć i bierność. Zreformowana szkoła stawia nauczyciela w innej roli i o wiele więcej od niego wymaga. Metody aktywne, innowacje stosowane w czasie zajęć lekcyjnych to sposoby na zobaczenie tego, co robi na co dzień. Nauczyciel – innowator na lekcjach i poza nimi niosąc nowe metody pracy, przyczynia się do powstania wielu pozytywnych wartości. Ponadto uczniowie stają się współtwórcami zajęć i nawiązuje się pomiędzy nimi i nauczycielem lepszy kontakt. Współpracę z rodzicami ujęłam w trzech kategoriach:
- Imprezy, uroczystości szkolne i klasowe
- Spotkania z rodzicami
- Życie klasy
W każdej z nich zostały przydzielone zadania do wykonania dla nauczyciela, rodziców i uczniów. Będzie to sprzyjało integracji i wspólnemu zaangażowaniu się w życie klasy i szkoły. W pierwszym roku nauki zaangażowanie rodziców i nauczyciela będzie większe niż zaangażowanie dzie-ci. W latach następnych, w miarę dorastania, dzieci będą przejmowały obowiązki i zadania od rodziców i nauczyciela. Staną się inicjatorami, pomysłodawcami, organizatorami i wykonawcami. Natomiast rola nauczyciela i rodziców będzie się stopniowo ograniczała do roli doradców i pomocników. Tematyka imprez i uroczystości szkolnych i klasowych jest zgodna z planem wychowawczym szkoły oraz planem pracy wychowawcy klasowego. Życie klasy obejmuje akcje organizowane na rzecz środowiska przez nauczyciela i uczniów, opiekę nad izbą lekcyjną oraz wyjazdy do kina, teatru, pikniki i wycieczki szkolne. Zaproponowałam trzy formy spotkań z rodzicami:
- Spotkania indywidualne
- Spotkania zbiorowe
- Rodzic na lekcji
Spotkania indywidualne z rodzicami są bardzo częstą formą kontaktowania się w szkole, gdzie pracuję. Są one uzupełniane porozumiewaniem się telefonicznym i listownym. Osobiste spotkania wychowawcy z rodzicami są naturalnym i stałym elementem współpracy między szkolą a rodziną. Ułatwiają zrozumienie dziecka, przyczyn jego ewentualnych trudności w nauce, kłopotów w relacjach z rówieśnikami oraz zachowań problemowych w szkole. Kontakty indywidualne dotyczą także pomocy ze strony rodziców w organizowaniu życia klasy i szkoły. Spotkania zbiorowe to tzw. wywiadówki i spotkania okolicznościowe. Bardzo ważny jest sposób przekazywania informacji bieżących. Nie należy ograniczać się do zawiadamiania rodziców jedynie o nowych zarządzeniach administracji szkolnej, terminach wnoszenia składek. Należy opowiedzieć rodzicom o tym, co obecnie dzieje się w szkole i w klasie, jakie uroczystości odbędą się w najbliższym czasie, jakie zaplanowano wycieczki i inne imprezy dla dzieci oraz rodziców, jakie przedstawienia moż-na obejrzeć, jak działają koła zainteresowań, jakie zajęcia pozalekcyjne są dostępne. Takie szersze informowanie ma na celu przybliżenie rodzicom życia szkoły i zachęcenie ich do uczestnictwa. Na takich spotkaniach wspólnie też trzeba rozwiązać problemy, jeżeli zaistnieją oraz podjąć wiele decyzji. "Przydatne są zasady: mów krótko, na temat, bez zbytnich dygresji, z wyczuciem, kulturą języka. […] Czego się wystrzegać? Udzielania rad i wskazówek w formie pouczeń, gotowych rozwiązań, toczenia sporów, negatywnego diagnozowania, interpretowania i wyrokowania, generalizowania, bagatelizowania, manipulacji i osądzania, oceniania rozmówcy, niedo-puszczania do głosu bądź przerywania wypowiedzi […] działania na prze-kór, abstrahowania, omijania wiodącego problemu i poruszania zagadnień nieistotnych." Uważam, że bardzo ważne jest poinformowanie wcześniej rodziców o programie oraz orientacyjnym czasie trwania zebrania. Po każdym zebraniu należy zarezerwować trochę czasu na krótkie rozmowy indywidualne. Przed wywiadówką często przygotowuję z uczniami jakąś formę prezentacji osiągnięć wszystkich uczniów, na przykład prace plastyczno – techniczne. Na zebraniu poruszam tylko problemy dotyczące całej grupy uczniów. Zachęcam rodziców do zadawania pytań, wypowiadania swoich opinii, zgłaszania pomysłów. Popularną formą włączania rodziców w życie szkoły i klasy jest zapraszanie ich na różnego rodzaju uroczystości klasowe i szkolne z okazji świąt, ważnych rocznic itp. W zależności od charakteru uroczystości spotkania te spełniają odmienne funkcje. Udział rodziców w akademiach i ape-lach jest okazją do poznania osiągnięć uczniów i tradycji szkoły. Obecność matek i ojców na uroczystych rozpoczęciach i zakończeniach roku szkol-nego, ślubowaniu klas pierwszych stwarza okazję do przeżywania razem z dziećmi ważnych dla nich wydarzeń. Spotkania nieformalne, na przykład pikniki, w których uczestniczą dzieci wraz ze swoimi rodzicami i nauczyciel odgrywają bardzo ważną rolę w integracji grupy uczniów, rodziców i nauczyciela. Imprezy takie mają atrakcyjny program: konkurencje sportowe i zabawy, konkursy, quizy, w których mogą brać udział nie tylko dzieci, lecz i dorośli. Swobodna atmosfera zabawy sprzyja nawiązywaniu bliższych i mniej formalnych relacji między rodzicami i nauczycielami. Podobną funkcję mogą spełniać kameralne spotkania klasowe, na przykład z okazji świąt Bożego Narodzenia, Dnia Matki. Przygotowując takie spotkania kieruję się zawsze zasadą, że występują w nich wszystkie dzieci z klasy, a nie tzw. "etatowi artyści". "Rodziców się oskarża, ale się ich nie szkoli – stwierdza T. Gordon". Przygotowując ten program zaplanowałam udział rodziców w lekcjach oraz warsztatach. Mają one służyć pedagogizacji rodziców. Jednak daleka jestem od pouczania dorosłych czytając referaty na temat postępowania z dzieckiem w wychowaniu i nauczaniu, dlatego spotkania tego typu będę prowadziła metodą warsztatową. Pozwoli to wczuć się rodzicom w sytuację szkolną dziecka, Będąc obserwatorem na lekcji rodzic pozna metody i formy pracy oraz zobaczy zaangażowanie swojego dziecka na lekcji, jego sukcesy i porażki. Poza tym zaobserwuje funkcjonowanie dziecka w grupie rówieśniczej.
2. Treści kształcenia i wychowania programu innowacyjnego Współpraca z rodzicami
Program Współpraca z rodzicami ma budzić aktywność uczniów, nauczyciela i rodziców oraz wdrażać do życia w społeczności szkolnej. Zastosowanie różnorodnych metod i form pracy z uczniami i rodzi-cami: wyjaśnień, opisów, dyskusji, rozwiązywania problemów, dialogu, ćwiczeń, wykonywania zadań wytwórczych, wycieczek, spacerów, pikni-ków; pracy jednostkowej, grupowej i zbiorowej; wykorzystanie różnych środków dydaktycznych: nagrań CD i VHS, kart pracy, kart kreatywnych, wierszy, piosenek i przedstawień teatralnych będzie sprzyjało usprawnieniu pracy dydaktyczno – wychowawczej oraz wzajemnych oddziaływań na-uczyciela, uczniów i rodziców. Treści będą realizowane na płaszczyznach:
- Imprezy, uroczystości szkolne i klasowe.
- Spotkania nauczyciela z rodzicami.
- Życie klasy.
Imprezy, uroczystości szkolne i klasowe:
- apele okolicznościowe,
- akcja Sprzątanie Świata,
- ślubowanie klas pierwszych,
- Andrzejki,
- Mikołajki,
- Wigilia klasowa,
- Święto Babci i Dziadka,
- bal karnawałowy,
- Święto Wiosny,
- Światowy Dzień Ziemi,
- Dzień Matki,
- Dzień Dziecka,
- Dzień Sportu Szkolnego,
- RAMBIT Turniej sportowo – miedzowy.
Spotkania nauczyciela z rodzicami:
- dotyczące organizacji imprez oraz uroczystości szkolnych i klaso-wych,
- pierwsze spotkania organizacyjne w nowym roku szkolnym,
- spotkania okresowe, tzw. wywiadówki,
- Dzień Otwartej Szkoły,
- warsztaty dla rodziców.
Życie klasy:
- zbiórka żołędzi i kasztanów,
- zbiórka odzieży używanej,
- zbiórka zużytych baterii,
- dokarmianie ptaków,
- rodzic na lekcji,
- opieka nad izbą lekcyjną,
- spacery, pikniki, wycieczki.
Uwagi:
- Ewaluację programu stanowią ankiety dla uczniów i rodziców na temat współpracy ze szkołą.
- Ankiety należy przeprowadzić na koniec roku szkolnego w klasie I, II, i III.
- Przez cały czas trwania programu będzie prowadzona kronika klasy.
3. Cele programu innowacyjnego Współpraca z rodzicami
Chcąc właściwie wychowywać musimy współpracować; rodzice między sobą, rodzice z nauczycielem, wychowawcą dziecka, nauczyciele między sobą, tworząc w szkole program wychowawczy; rada pedagogiczna z radą rodziców, szkoła z organizacjami lokalnymi i instytucjami zajmują-cymi się dziećmi. Termin współpraca pojawia się często także wtedy, kie-dy zaczynamy mówić o integracji grup, środowisk, społeczeństw. "[…] warto współpracować, gdyż współpracując można zdziałać więcej, można zrobić to, co samemu zrobić trudno. […] Poza tym razem ciekawiej, a partnerzy to nieocenione źródło wiedzy i szansa na bezpłatne szkolenie. Razem też można wymyślić coś, na co każdy z osobna nie wpadłby nigdy. Współpraca jest też tańsza i bardziej efektywna – stwarza okazję do mak-symalnego wykorzystania posiadanych zasobów i to tak, by wszyscy byli zadowoleni". Chciałam zdziałać więcej, dlatego przygotowałam program innowa-cyjny Współpraca z rodzicami. Program autorski jest "szansą na realizację siebie w proporcjonalnym dawaniu i braniu (i to zarówno przez ucznia jak i nauczyciela)". Będąc autorką tego programu założyłam sobie, że:
- W wyniku realizacji programu RODZIC będzie:
- poznawał nauczyciela i swoje dziecko,
- wymieniał informacje i doświadczenia,
- uczestniczył w pedagogizacji,
- tworzył lepsze warunki rozwoju dzieci oraz warunki bytowe,
- poznawał szkolne funkcjonowanie dziecka,
- uczestniczył w spotkaniach okolicznościowych i wywiadówkach,
- koordynował życie szkolne i klasowe uczniów,
- otaczał opieką dzieci podczas imprez, uroczystości, pikników i wy-cieczek,
- pomagał pokonywać trudności edukacyjne i wychowawcze.
- W wyniku realizacji programu NAUCZYCIEL będzie:
- poznawał rodziców i dzieci,
- pedagogizował rodziców,
- wymieniał informacje i doświadczenia,
- tworzył lepsze warunki rozwoju dzieci oraz warunki bytowe,
- poznawał funkcjonowanie dziecka w domu,
- prowadził wywiadówki,
- organizował spotkania okolicznościowe, życie klasy,
- otaczał opieką dzieci,
- zwiększał zaangażowanie rodziców w życie klasy i szkoły,
- porozumiewał się z rodzicami w wielu kwestiach,
- organizował proces dydaktyczny,
- usprawniał pracę wychowawczą szkoły poprzez koordynację i ujed-nolicenie oddziaływań wychowawczych.
- Dzięki realizacji programu UCZEŃ będzie:
- uczestniczył w imprezach, uroczystościach szkolnych i klasowych,
- współtworzył przebieg życia klasowego,
- wykonywał dodatkowe zadania,
- integrował się z rówieśnikami, nauczycielem i rodzicami,
- prezentował swoją pracę i osiągnięcia,
- wszechstronnie się rozwijał,
- uczył się, bawił się.
4. Procedury osiągania celów w programie in-nowacyjnym Współpraca z rodzicami
Jednym z głównych zadań szkolnego programu wychowawczego jest rozwijanie dialogu, partnerstwa i współdziałania między nauczycielami a rodzicami. Współpraca jest bowiem konieczna dla dobra wychowania i kształcenia. Brak wspólnej płaszczyzny wychowawczej, przekazywanych zasad i wartości wprowadza chaos w życiu młodego człowieka. Warto dążyć do znalezienia wspólnej płaszczyzny porozumienia obu stron, które mogą wzajemnie uzupełniać się w działaniu. Istotą programu innowacyjnego Współpraca z rodzicami jest syste-matyczna i wielopłaszczyznowa praca na linii uczeń – nauczyciel – rodzic. Program sprzyja rozwojowi uczniów, nauczyciela i rodziców. Skupia się on na życiu klasy w środowisku szkolnym i pozaszkolnym. W programie Współpraca z rodzicami przedstawione zostały: idea programu; treści kształcenia i wychowania; cele programu; procedury osią-gania celów, to jest warunki realizacji oraz metody, formy i środki; scena-riusze zajęć oraz propozycje ewaluacji. W aneksach zamieszczono wzór ankiet dla rodziców dotyczących ewaluacji warsztatów dla rodziców w klasie I oraz imprezy integracyjnej w klasie III.
4.1. Warunki realizacji programu innowacyjnego Współpraca z rodzicami Inspiracją do utworzenia programu była dotychczasowa efektywna współpraca z rodzicami w Szkole Podstawowej w Polanowie (okres 3 lat), a w szczególności bardzo dobry kontakt w rodzicami klasy I b w bieżącym roku szkolnym 2004/2005 (wrzesień – grudzień), szereg zadań przydzielo-nych mi w pracy dydaktyczno – wychowawczej. Jest on przygotowany dla rodziców uczniów klas I – III. Będzie re-alizowany w poszczególnych klasach. Imprezy, uroczystości szkolne i kla-sowe, spotkania z rodzicami oraz wszelkie formy z "życia klasy" będą od-bywały się od września do czerwca zgodnie z kalendarzem imprez i uro-czystości szkolnych oraz planem pracy wychowawcy. Bazę kształcenia i wychowania stanowią różne treści: społeczne, zdrowotne, przyrodnicze, ekologiczne, artystyczne. Do warunków mających wpływ na osiąganie zamierzonych celów należy zaliczyć: warunki podmiotowe (uczniowie i nauczyciel), warunki szkolne (materialne i społeczne), warunki pozaszkolne (rodzice). Różnorodna aktywność ucznia, nauczyciela i rodzica wspiera jego rozwój, dlatego należy zorganizować wspólnie miejsca edukacji i zabawy szkolnej i pozaszkolnej (zajęcia, spotkania w terenie). Miejsce edukacji w szkole wymaga odpowiedniego przygotowania pomieszczenia klasowego i bazy materialnej, to znaczy pomocy wykorzystywanych w procesie dydak-tyczno – wychowawczym. Pomieszczenie klasowe powinno być funkcjo-nalne z możliwością prowadzenia zajęć (warsztatów) w zespole, w grupach i indywidualnie. Powinny znajdować się szafy, regały, tablice ścienne. W klasie tej musi się też znajdować miejsce na kąciki tematyczne. Niezbędne też są środki audiowizualne: telewizor, kamera, aparat fotograficzny – organizuje nauczyciel magnetowid – przygotowują rodzice magnetofon, odtwarzacz CD, aparat cyfrowy – odpowiedzialna szkoła Niektóre zajęcia (spotkania) będą odbywały się w terenie we współ-pracy z rodzicami i pracownikiem Nadleśnictwa Polanów. Przed zajęciami w terenie, wycieczkami, uczniowie (rodzice) zostaną zapoznani z celami zajęć (imprezy) oraz wspólnie będą ustalać zasady bez-piecznego poruszania się po jezdni, drogach, bezpiecznego korzystania ze środków lokomocji (PKS) oraz bezpieczeństwa w czasie spotkań tereno-wych. Bardzo ważnym warunkiem wpływającym na skuteczność oddzia-ływań w szkole na linii uczniowie – nauczyciel – rodzice ma aktywne za-angażowanie się rodziców. Pomoc materialna rodziców (środki finansowe), a także udzielanie różnorodnej pomocy swoim i innym dzieciom, dostar-czanie przez rodziców materiałów i sprzętu (farby malarskie, magnetowid) osobista praca (malowanie ścian w izbie lekcyjnej) – wszystko to ma wpły-wać na jakość pracy w klasie.
4.2. Metody, formy i środki w realizacji programu innowacyj-nego Współpraca z rodzicami W programie zastosowano następujące metody pracy: Z RODZICAMI
- Metody informacyjne
- wyjaśnienia (werbalne)
- przekazywanie informacji na temat, na przykład zadań rodziców w szkole
- opis (słowny)
- tą metodę można wykorzystać podczas omawiania lekcji otwar-tych dla rodziców; podczas warsztatów, na przykład omawiając metody aktywne w kształceniu zintegrowanym
- Metody heurystyczne
- problemowe
- rodzice szukają dróg rozwiązania problemu, na przykład wyso-kość składki
- dyskusje
- rodzice prowadzą kulturalne rozmowy, wymieniają zdania mię-dzy sobą, na przykład na temat wystroju sali
- dialog
- rozmowy indywidualne rodzic – nauczyciel
- Metody praktyczne
- metody realizacji zadań wytwórczych
- na przykład dekoracja sali
- metody ćwiczebne
- ćwiczenie na warsztatach, na przykład gry kartami kreatywnymi
Z UCZNIAMI
- Metody informacyjne
- wyjaśnienia (werbalne)
- przekazywanie informacji na temat na przykład przebiegu impre-zy klasowej
- opis (słowny z wykorzystaniem rekwizytów)
- zaznajomienie uczniów na przykład z wydarzeniami historycz-nymi: apel z okazji Święta Niepodległości
- Metody heurystyczne
- problemowe
- uczniowie szukają wspólnie z nauczycielem sposobu rozwiązania zaistniałego problemu, na przykład wychowawczego lub doty-czącego organizacji imprezy klasowej lub szkolnej
- dyskusje
- uczniowie prowadzą rozmowy między sobą oraz z nauczycielem na przykład na temat strojów i dekoracji przygotowywanego przedstawienia teatralnego
- dialog
- rozmowy indywidualne uczeń – nauczyciel
- Metody praktyczne
- metody realizacji zadań wytwórczych
- na przykład dekoracja sali, stołu
- metody ćwiczebne
- na przykład próby w przygotowywaniu apelu
Metody pracy będą wspierane następującymi formami pracy: Z RODZICAMI
- Praca jednostkowa
- jednolita
- przekazywanie informacji o postępach w nauce i zachowaniu ucznia
- zróżnicowana
-
- każdy z rodziców wykonuje inne zadania według potrzeb oraz możliwości
- Praca grupowa
- jednolita
- wszystkie grupy wykonują to samo zadanie, na przykład propo-zycje ofert współpracy ze szkołą na spotkaniu integracyjnym
- zróżnicowana
- rodzice dzielą się na grupy i wykonują różne zadania, na przy-kład:
grupa I -dekoruje salę grupa II -ustawia stoły grupa III -kupuje słodycze, owoce i napoje grupa IV -opiekuje się uczniami
- Praca zbiorowa
- jednolita
- dominują metody słowne; nauczyciel przekazuje treści dla wszystkich rodziców takie same
- zróżnicowana
- podstawą takiego podziału są zdolności rodziców i poziom trud-ności zadania do wykonania (na przykład malowanie pomiesz-czenia klasowego)
Z UCZNIAMI
- Praca jednostkowa
- jednolita (wszystkie wymagania są takie same dla wszystkich uczniów)
- wyszukiwanie i przekazywanie informacji na temat, na przykład obchodów Świąt Bożego Narodzenia
- zróżnicowana (praca zindywidualizowana pod kątem możliwości uczniów oraz potrzeb tematu)
- przydział ról do nauki na pamięć
- Praca grupowa
- jednolita (wszystkie grupy wykonują to samo zadanie)
- na przykład malowanie plakatów dekoracyjnych z okazji obcho-dów Dnia Babci i Dziadka
- zróżnicowana (poszczególne grupy wykonują różne zadania), na przykład:
grupa I -przynosi bibułę i splata łańcuchy grupa II -przynosi balony, dmucha i związuje grupa III -przynosi serpentynę i rozwiesza ją grupa IV -na tablicy umieszcza napis, na przykład Dzień Mamy; przypina magnesami przygo-towane serca
- Praca zbiorowa
- jednolita
- dominują metody słowne; nauczyciel przekazuje dla wszystkich uczniów takie same treści
- zróżnicowana (podstawą takiego podziału są zdolności uczniów i poziom trudności zadania do wykonania)
- na przykład układ kroków tanecznych do podkładu muzycznego
Podczas realizacji tego programu należy zastosować także środki dydak-tyczne: Z RODZICAMI I UCZNIAMI
- Techniczne
- słuchowe (nagrania magnetofonowe, płyty CD)
- wzrokowe (karty kreatywne)
- wzrokowo – słuchowe (nagrania VHS)
- Konwencjonalne
- scenariusze spotkań i lekcji, przedstawień teatralnych
- książki i czasopisma z dydaktyki i pedagogiki
W trakcie realizacji tego programu będą też wykorzystywane inne środki dydaktyczne: przybory do pisania, przybory plastyczne, materiały papiernicze, przybory do ćwiczeń gimnastycznych oraz dokumenty szkoły, to jest statut szkoły, wymagania edukacyjne dla klas I – III, plan wycho-wawczy klasy. Aparat fotograficzny i kamera będą użyte w czasie wycie-czek, pikników, imprez i uroczystości szkolnych i klasowych oraz wielu innych poczynań.
5. Scenariusze zajęć w programie innowacyj-nym Współpraca z rodzicami
SCENARIUSZ SPOTKANIA Z RODZICAMI UCZNIÓW KLASY I SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Temat: Pierwsze spotkanie z rodzicami
Cele:
- wybór Klasowej Rady Rodziców
- zapoznanie z treścią statutu szkoły, wymaganiami edukacyjnymi, planem wychowawczym klasy
- zapoznanie z kalendarzem imprez szkolnych i klasowych, zapozna-nie z ofertą zajęć pozalekcyjnych
- poinformowanie o funkcjonowaniu w szkole zajęć logopedycznych, korekcyjno – kompensacyjnych, wyrównawczych i gimnastyki ko-rekcyjnej
- poinformowanie o ubezpieczeniu dzieci od nieszczęśliwych wypad-ków
- poinformowanie o zadaniach rodziców w szkole
- poznanie siebie nawzajem, wzajemna integracja
- pozyskanie rodziców do współpracy z wychowawcą na rzecz klasy, przedstawienie zasad współpracy
Metody:
- informacyjna (wyjaśnienia, opis) na temat charakterystyki siebie oraz na temat funkcjonowania w szkole dokumentacji, na temat za-dań rodziców
- dialog między nauczycielem a rodzicem na temat postępów eduka-cyjnych dziecka i jego zachowaniu w szkole
- ćwiczebna na temat: Co możemy zaoferować klasie?
Formy:
- zbiorowa jednolita
- grupowa jednolita
- jednostkowa jednolita
Środki dydaktyczne:
- kserokopia statutu szkoły
- wymagania edukacyjne w klasie I
- plan wychowawczy klasy
- zaproszenia
- identyfikatory
- karta ewaluacyjna
- pisaki
- szary papier
Uwagi o realizacji: Rodzice zostali zaproszeni na spotkanie z tygodnio-wym wyprzedzeniem. W sali klasowej ławki i krzesła ustawione są w pod-kowę. Ławki przykryte są obrusami. Przygotowana jest herbata, kawa i słodki poczęstunek. Na stoliku leżą identyfikatory z imieniem i nazwiskiem rodziców, którzy wchodząc do klasy przypinają je sobie do ubrania.
Wzór zaproszenia: Drodzy Rodzice! Serdecznie zapraszam na spotkanie, które odbędzie się ................. (data) o godzinie ..................... w sali nr 28. Celem spotkania będzie zaplanowanie pracy wychowawczej w bieżącym roku szkolnym, wybór Klasowej Rady Rodziców oraz wzajemna integra-cja.
Wychowawca klasy — Alina Szatkowska
Przebieg spotkania
- Powitanie rodziców:
- podziękowanie za przybycie
- podpisanie przez rodziców listy obecności
- zaproszenie do zajęcia miejsc
- Krótkie przedstawienie porządku spotkania.
- Autoprezentacje:
- nauczyciela (staż pracy w zawodzie nauczycielskim, kompetencje, zainteresowania)
- rodziców (imię, zainteresowania, mocne strony, oczekiwania)
Każdy udziela tyle informacji o sobie, ile uważa za stosowne.
- Zapoznanie rodziców:
- ze statutem szkoły
- z wymaganiami edukacyjnymi
- z planem wychowawczym klasy
- z kalendarzem imprez szkolnych i klasowych
- z funkcjonującymi zajęciami pozalekcyjnymi
- Poinformowanie rodziców:
- o możliwości ubezpieczenia dzieci od nieszczęśliwych wypadków
- o funkcjonowaniu szkolnej świetlicy i stołówki, zajęć logopedycz-nych, korekcyjno – kompensacyjnych, wyrównawczych i gimnastyki korekcyjnej
- Wybór Klasowej Rady Rodziców.
- Przedstawienie rodzicom zakresu obowiązków rodziców.
- Zaprezentowanie oczekiwań wobec rodziców.
- Praca w grupach na temat: Co możemy zaoferować klasie?
Rodzice pracują w kilku zespołach. Zastanawiają się, w jaki sposób mo-gą wykorzystać swoje umiejętności, aby zrealizować założone cele wy-chowawcze. Zapisują propozycje swoich ofert. Przedstawiciele grup prezentują zebrane pomysły.
- Przekazanie pierwszych informacji na temat funkcjonowania zespołu klasowego i zaprezentowanie prac plastycznych uczniów na tablicy ściennej.
- Podziękowanie rodzicom za udział w spotkaniu.
- Rozmowy indywidualne wg potrzeb.
Scenariusz warsztatów dla rodziców uczniów klasy I Szkoły Podstawowej
Temat: Czy pisanie to łatwe zajęcie? Cel:
- uświadomienie, jak czują się dzieci, które są ciągle pouczane i krytykowane
Metody:
Formy:
- zbiorowa jednolita
- jednostkowa zróżnicowana
Pomoce:
- farby plakatowe lub akwarelowe
- pędzle
- kartki
- kubki na wodę
- wzory wyrazów w języku chińskim
Uwagi o realizacji: rodzice i nauczyciel siedzą w kręgu. Powitanie.
Wprowadzenie: Na początku chciałabym wzbudzić u państwa refleksje i przemyśle-nia na temat "Czy pisanie to łatwe zajęcie?" Potraficie świetnie czytać i pisać. Czynności te wydają się bardzo proste. Cóż to za sztuka narysować kółko i laseczkę. Chciałabym, abyście odczuli, że są to jednak czynności bardzo złożone i dlatego postawię Państwa w sytuacjach trudnych, nieprzy-jemnych. Jest to celowe i zamierzone. Ćwiczenie: Każdy uczestnik otrzymuje kartę ze wzorem pisma chińskiego i ma za zadanie odwzorować kilka wyrazów. W trakcie, gdy rodzice pracują, nauczyciel chodzi między ławkami i głośno komentuje ich pracę uwagami typu: "Co tak wolno?!", "Ale bazgrolisz!", "Dawaj ten pędzel, zobacz jak to się robi!" Pod koniec stawia na każdej pracy ocenę wyrażoną cyfrą od 1 do 6. Po zakończeniu wszystkie prace wieszane są na tablicy. Rozmowa z rodzicami: Rodzice wypowiadają się na temat tego, jak czuli się, starając się na-pisać najlepiej jak potrafią, słyszeli złośliwe uwagi, krytykę, kpiny. Na-uczyciel zapisuje na szarym papierze refleksje uczestników: "Jak się czu-łeś?" Czy taka atmosfera sprzyja dobrej pracy? Komentarz: Zaproponowano na zajęciach pędzel, bo jest narzędziem, którym przeciętny dorosły człowiek nie posługuje się na co dzień, a chińskie znaki, bo rzadko kto potrafi je pisać. Będzie to na pewno trudność dla dorosłego człowieka. Wystawianie ocen na pracach będzie doskonałą okazją, aby ro-dzice przypomnieli sobie różne emocje z tym związane. Będzie to dobry punkt wyjścia do rozmowy, jak ważną funkcję pełni ocena opisowa w na-uczaniu zintegrowanym. Ewaluacja spotkania (Ankieta dla rodziców)
Opracowano na podstawie przykładowych scenariuszy warsztatów dla rodziców w: J. Sienkiewicz, Wychowawca doradcą rodziców, "Życie Szkoły" 2002 nr 2.
Scenariusz spotkania z rodzicami uczniów klasy II Szkoły Podstawowej
Temat: Wigilia klasowa Cele:
- współpraca między rodzicami
- współpraca rodzice – nauczyciel, nauczyciel – rodzice
- rozumienie tradycji w procesie wychowania
- podejmowanie wspólnych decyzji
Metody:
- dyskusja na temat przebiegu Wigilii
- dialog na temat postępów dzieci w nauce i ich zachowaniu
Formy:
- zbiorowa jednolita
- grupowa zróżnicowana
- jednostkowa jednolita
Uwagi o realizacji: Rodzice zostali zaproszeni na spotkanie z tygodniowym wyprzedze-niem. W izbie lekcyjnej ławki i krzesła ustawione są w podkowę. Ławki przykryte są obrusami. Przygotowana jest herbata, kawa i słodki poczęstu-nek. Stół jest ozdobiony bożonarodzeniowymi stroikami.
Wzór zaproszenia: Serdecznie zapraszam Rodziców ............................................................. na (imię i nazwisko ucznia) spotkanie w dniu ...................... o godzinie .................... w sali nr 28. Wspólnie zaplanujemy Wigilię w naszej klasie.
Wychowawca klasy – Alina Szatkowska
Przebieg spotkania:
- Powitanie. Podziękowanie za przybycie. Podpisanie przez rodziców li-sty obecności. Zaproszenie do zajęcia miejsc.
- Przedstawienie porządku spotkania
- Planowanie Wigilii klasowej
- Indywidualne rozmowy z rodzicami o postępach dzieci w nauce.
Ad. 3. Wypracowanie wspólnej wizji Wigilii w klasie. Rozdanie rodzicom karte-czek w formie papierowych bombek i choinek, na których imiennie dekla-rują swoją pomoc: np. p. ........................................ przygotuje pierogi p. ......................................... dostarczy choinkę p. ......................................... przyniesie obrusy papierowe itd. itp. Wyznaczenie osób odpowiedzialnych za:
- choinkę
- dekorację stołu
- potrawy
Zachęcanie rodziców do konsultacji po wywiadówce.
SCENARIUSZ IMPREZY INTEGRACYJNEJ Z OKAZJI DNIA DZIECKA W KLASIE III SZKOŁY PODSTAWOWEJ
Temat: Mama, tata i ja Cel ogólny:
- wdrażanie uczniów i rodziców do bezpiecznych i przyjemnych form spędzania wolnego czasu przez aktywne uczestnictwo w zaję-ciach z zakresu edukacji zdrowotnej
Cele szczegółowe:
- tworzenie emocjonalnej więzi między rodzinami
- integracja rodzin uczniów
- zgodne współdziałanie w grupie w czasie gier i zabaw
- motywowanie rodziców do tworzenia różnych form ruchu dla sie-bie i dziecka
Metody:
- informacyjne, to jest wyjaśnienia na temat sposobu wykonania za-dania gimnastycznego
- ćwiczebne
Formy:
Środki dydaktyczne:
- piłeczki ping – pongowe
- ławeczki gimnastyczne
- piłki do gry w koszykówkę
- taśma miernicza
- woreczki
- skakanki
- koce (worki)
- kartony
- słupki do slalomu
- piłki nożne
- bramki
- szarfy
- piłki lekarskie
Uwagi o realizacji: Każdej rodzinie zostaje wręczony dyplom. Po zajęciach sportowych przy-gotowywany jest słodki poczęstunek w klasie. Czas: około 100 minut
Przebieg imprezy
- Część nawiązująca – około 15 minut
- Czynności organizacyjno – porządkowe
- Przedstawienie się rodzin
- Zapoznanie z przebiegiem i organizacja zajęć
- Rozgrzewka – ćwiczenia ogólnorozwojowe
- zabawa Wolno, szybko
- zabawa Pająk i muchy
- Część główna – około 60 minut
Gry i zabawy ze współzawodnictwem:
- Dziecko – bieg z piłeczką ping – pongową leżącą na łyżce
- Mama – przeciąganie po ławeczce gimnastycznej w pozycji leżą-cej
- Tata – rzuty piłką do kosza
- Cała rodzina – skok w dal z miejsca (suma długości skoków całej rodziny)
- Dziecko – rzut woreczkami do pudła
- Mama – slalom (kozłowanie piłki)
- Tata – strzały piłką do bramki
- Cała rodzina – wyścig rodziców z dzieckiem na nosidełku
- Dziecko – bieg z przełożeniem przez szarfę
- Mama – wyścigi ze skakankami
- Tata – rzut piłką lekarską na odległość
- Cała rodzina – wyścigi rydwanów (ciągnięcie na kocach)
- Część końcowa – około 30 minut
Podsumowanie poszczególnych konkurencji w izbie lekcyjnej przy słod-kim poczęstunku.
- Ewaluacja spotkania (Ankieta dla rodziców)
6. Ewaluacja programu innowacyjnego Współ-praca z rodzicami
Ankieta dla Rodziców
Drodzy Rodzice! Proszę o wypełnienie ankiety. Uzyskane informacje pozwolą mi udoskona-lić warsztat pracy. Ankieta jest anonimowa. Proszę o szczerość odpowiedzi. Dziękuję Wychowawca klasy Alina Szatkowska
- Czy uczestniczy Pan/Pani w spotkaniach rodzice – wychowawca?
- zawsze
- często
- czasami
- nigdy
- Jakie formy kontaktów z wychowawcą najbardziej Państwu odpowiada-ją?
- spotkania ogólne (wywiadówki)
- spotkania indywidualne (Dzień Otwartej Szkoły)
- konsultacje indywidualne (w ustalonym dniu miesiąca)
- spotkania okolicznościowe (np. Wigilia, Dzień Matki)
- warsztaty dla rodziców
- telefoniczne
- informacje pisemne
- Częstotliwość spotkań z wychowawcą jest:
- wystarczająca
- za duża
- za mała
- nie mam zdania
- Czy odpowiada Panu/Pani tematyka spotkań?
- Czy nawiązanie kontaktu z wychowawcą uważa Pan/Pani za:
- łatwe
- trudne
- zależy od sytuacji
- Udział rodziców w organizowaniu imprez i uroczystości szkolnych i klasowych był:
- Czy współpracę rodziców ze szkołą możemy uzupełnić o inne formy?
- Jeżeli "tak" to jakie?
............................................................................................................... ...............................................................................................................
- Jakie działania podejmowane przez wychowawcę podobały się Państwu najbardziej i dlaczego?
............................................................................................................... ...............................................................................................................
- Jakie działania podejmowane przez wychowawcę nie podobały się Pań-stwu i dlaczego?
............................................................................................................... ...............................................................................................................
- Jak oceniają Państwo współpracę między wychowawcą a rodzicami w skali 1 – 6?
Ankieta dla uczniów klasy I
- Czy lubisz uczestniczyć w imprezach i uroczystościach szkolnych i kla-sowych?
- Czy jesteś zadowolony z tego, że Rodzice pomagają w organizowaniu wielu spotkań i zabaw?
- Które ze spotkań z Rodzicami najbardziej Ci się podobało?
- Ślubowanie klas pierwszych
- Andrzejki
- Wigilia klasowa
- Święto Babci i Dziadka
- Bal karnawałowy
- Dzień Matki
- Piknik nad Zalewem
- Wycieczka końcoworoczna
- Lekcje z rodzicami
- Dlaczego te spotkania podobały Ci się?
- miałem/miałam dużo zadań do wykonania
- miałem/miałam mało zadań do wykonania
- dobrze się bawiłem/bawiłam
- był słodki poczęstunek
- były konkursy i nagrody
- byli ze mną rodzice
Ankieta dla uczniów klasy II
- Czy lubisz uczestniczyć w imprezach i uroczystościach szkolnych i kla-sowych?
- Czy jesteś zadowolony z tego, że Rodzice pomagają w organizowaniu wielu spotkań i zabaw?
- Które ze spotkań z Rodzicami najbardziej Ci się podobało?
- Andrzejki
- Wigilia klasowa
- Święto Babci i Dziadka
- Bal karnawałowy
- Dzień Matki
- Piknik przy Czerwonym Moście
- Wycieczka końcoworoczna
- Lekcje z rodzicami
- Dlaczego te spotkania podobały Ci się?
- miałem/miałam dużo zadań do wykonania
- miałem/miałam mało zadań do wykonania
- dobrze się bawiłem/bawiłam
- był słodki poczęstunek
- były konkursy i nagrody
- byli ze mną rodzice
Ankieta dla uczniów klasy III
- Czy lubisz uczestniczyć w imprezach i uroczystościach szkolnych i kla-sowych?
- Czy jesteś zadowolony z tego, że Rodzice pomagają w organizowaniu wielu spotkań i zabaw?
- Które ze spotkań z Rodzicami najbardziej Ci się podobało?
- Andrzejki
- Wigilia klasowa
- Święto Babci i Dziadka
- Bal karnawałowy
- Dzień Matki
- Dzień Dziecka (Turniej sportowo – wiedzowy)
- Wycieczka końcoworoczna
- Uroczyste pożegnanie w klasie III
- Lekcje z rodzicami
- Dlaczego te spotkania podobały Ci się?
- miałem/miałam dużo zadań do wykonania
- miałem/miałam mało zadań do wykonania
- dobrze się bawiłem/bawiłam
- był słodki poczęstunek
- były konkursy i nagrody
- byli ze mną rodzice
Aneksy
Ankieta dla Rodziców Zajęcia warsztatowe: Czy pisanie to łatwe zajęcie?
Drodzy Rodzice! Proszę o wypełnienie ankiety. Uzyskane informacje pozwolą mi udoskona-lić warsztat pracy. Ankieta jest anonimowa. Proszę o szczerość odpowiedzi.
Dziękuję Wychowawca klasy Alina Szatkowska
- Czy zajęcia warsztatowe były atrakcyjne?
- Czy odpowiadał Państwu temat warsztatów?
- Czy chcieliby Państwo spotkać się jeszcze raz za takich warsztatach?
Ankieta dla Rodziców Impreza integracyjna z okazji Dnia Dziecka
Drodzy Rodzice! Proszę o wypełnienie ankiety. Uzyskane informacje pozwolą mi udoskona-lić warsztat pracy. Ankieta jest anonimowa. Proszę o szczerość odpowiedzi.
Dziękuję Wychowawca klasy Alina Szatkowska
- Czy uczestniczyli już Państwo w takich zajęciach?
- Czy konkurencje sportowe były interesujące?
Spis literatury cytowanej
- Babiuch M., Jak współpracować z rodzicami "trudnych" uczniów?, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2002
- Bierowska D., Rola nauczyciela w pedagogizacji rodziców, Życie Szkoły, 2002 nr 3, s. 143
- Bober E., Jak nauczyciel powinien rozmawiać z rodzicami, żeby ro-dzice chcieli z nim rozmawiać, Nowa Szkoła, 2002 nr 10, s. 20
- Chaber – Dądela A., Jak nawiązać i rozwijać współpracę z rodzicami?, Nowa Szkoła, 2001 nr 3, s. 26
- Chaber – Dądela A., Jak nawiązać współpracę z rodzicami, Problemy opiekuńczo – wychowawcze, 2001 nr 3, s. 49
- Dzikomska – Kucharz A., Pedagogizacja rodziców – zadanie szkoły, Edukacja i dialog, 2001 nr 3, s. 7
- Gazda B., Zadrożna I., Spotkania z rodzicami, Informator Oświatowy, 2003 nr 2, s. 21
- Janke A. W., Pedagogiczna relacja rodzina – szkoła. Dylematy czasu przemian, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1995
- Korecka S., Zebranie inaczej, Życie Szkoły, 2001 nr 8, s. 488
- Koźmiński G. (red.), Efektywna współpraca nauczycieli i rodziców, Pracownia Wydawniczo – Edukacyjna K&K, Złotów 2002
- Łobocki M., Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wy-chowania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985
- Okoń W., Nowy Słownik Pedagogiczny, Wydawnictwo ŻAK, War-szawa 1995
- Pomykało W. (red.), Encyklopedia Pedagogiczna, Wydawnictwo IN-NOWACJA, Warszawa 1997
- Płócińska M., Rylke H., Czas współpracy i czas zmian, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2002
- Puza A., Zajęcia warsztatowe dla rodziców, Wszystko dla szkoły, 2004 nr 3, s. 23
- Radziwiłł A., O współdziałaniu między szkołą a domem, Wydawnic-twa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975
- Rokicka M., Włączanie rodziców w realizację zadań dydaktycznych i wychowawczo – opiekuńczych, Życie Szkoły, 2002 nr 7, s. 433
- Rosnowska A., Współpraca wychowawcza szkoły z rodzicami, Wy-dawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975
- Rubczewska I. A., Współpraca nauczycieli z rodzicami, Nowa Szkoła, 2002 nr 2, s. 14
- Sarzała K., Nauczyciele i rodzice – pomysły na współpracę, Edukacja, Oświata, Wychowanie, 2004 nr 3, s. 12
- Sienkiewicz J., Wychowawca doradcą rodziców, Życie Szkoły, 2002 nr 2, s. 73
- Szczepańska M., Program autorski – jak go napisać?, Wydawnictwo IMAGE, Słupsk
- Szczepańska M., Sztuka działań innowacyjnych, Grawipol, Słupsk 2003/2004
- Więckowski R., Pedagogika wczesnoszkolna, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993
- Winiarski M., Jak rozmawiać z rodzicami?, Edukacja i dialog, 2000 nr 10, s. 46
mgr Alina Szatkowska
|